ساختن آرامگاه از زمان های بسیار قدیم در ایران رواج داشت و ایرانیان بر روی مقبره افراد سرشناس و مورد احترام به ساخت آرامگاه می پرداختند. آرامگاه بعد از مسجد، بیشتر از هر نوع معماری دیگر در ایران دوره اسلامی مورد توجه عامه بوده است و در فرهنگ ایرانی ریشه دوانده، کمتر شهری در کشور وجود دارد که سهمی از چنین بناهایی نداشته باشد. اوج ترقی معماری مقبره ها در ایران از دوره سلجوقیان آغاز شد زیرا در این دوران معماران با استفاده از تجربیات گذشته و تأثیر گرفتن از سبک ها و روش های مختلف معماری، آرامگاه هایی را به اشکال گوناگون و در طرح های متنوع خلق کردند. احداث مقابر در دوره سلجوقی به عنوان یک بنای مذهبی، مانند سایر ادوار پیشین اسلامی از اهمیت خاصی برخوردار بوده است و در واقع این دوره نقطه شروعی برای ساخت بی‌شمار مقابر ادوار بعدی گردید. آنچه که در ارتباط با معماری آرامگاه ها قابل تأمل است، این است که همزمان با حکومت سلجوقیان در سده های 5 و 6 در ایران، ساخت اینگونه بناها نیز رشد بی سابقه و چشمگیری می یابد که از دوره های قبلی شروع شده بود و در این دوره و ادوار بعدی به اوج خود رسید. یکی از این بنا ها آرامگاه شیخ کله پریده به شمار می رود که در استان یزد و شهرستان خاتم قرار دارد.
معرفی آرامگاه شیخ کله پریده
خاتم یکی از شهرستان های استان یزد به شمار می رود که هر ساله افراد زیادی به آنجا می روند. این شهرستان دارای دو بخش مرکزی و چاهک است و بخش عمده این شهرستان زیر پوشش جنگلی قرار دارد. این شهرستان از شمال به شهرستان مروست و از شرق به شهرستان شهربابک، از غرب به شهرستان های سرچهان و بختگان و از جنوب به شهرستان نی ریز هم‌مرز است. در این شهرستان می توانید جاذبه های گردشگری گوناگونی را بیابید که یکی از آنها آرامگاه شیخ کله پریده به شمار می رود. این بنا در یک محوطه باستانی مهم در استان یزد از توابع شهر هرات، مرکز شهرستان خاتم، و در محدوده جنوبی روستای چاهک و در یک گورستان تاریخی واقع شده است. در این بخش از مجله مستر بلیط شما را با این بنای تاریخی بیشتر آشنا خواهیم کرد. گفته می شود که این بنا با توجه به نوع معماری و تزئینات به کار رفته در آن به دوران ایلخانی بر می گردد. بنابر تحقیقات این بنا احتمالاً در گذشته مکانی برای تجمع دراویش، چله‌نشین ها و … بوده، که بعد ها به آرامگاهی برای بانی خود تبدیل شده است. این اثر در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۱۴۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
ساختار و معماری بنای آرامگاه
این بنا دارای پلانی مربع شکل است و ارتفاعی برابر با هشت متر دارد. با استفاده از گوشه سازی فضای مربع شکل بنا را به هشت ضلعی و از آنجا به دایره تبدیل کرده اند. بنا دو درب اصلی و فرعی دارد که به ترتیب در اضلاع شمال غربی و جنوبی آن واقع شده اند. این بنا دارای معماری درونگرا و به صورت متقارن ساخته شده است. محراب، تزیینات گچی و صفه های الحاقی را می توان از جمله ویژگی های این بنا دانست. در ساخت این بنا از خشت و گل استفاده کرده اند.
راه های دسترسی به آرامگاه شیخ
برای دیدار از این بنا باید به روستای چاهک بروید که می توانید در ابتدا اقدام به خرید بلیط اتوبوس سفرتان کنید و به شهر هرات، مرکز شهرستان خاتم، بروید. سپس از آنجا راهی روستا چاهک در 29 کیلومتری این شهر قرار دارد بروید. وسایل نقلیه عمومی به آسانی شما را به این محل می رسانند. اگر هم با خودرو شخصی به سفر می روید می توانید از جاده چاهک خود را به این محوطه برسانید.
بازدید از آرامگاه شیخ کله پریده
برای دیدار از این بنا نیازی نیست هزینه ای را به عنوان ورودی پرداخت کنید و می توانید در تمامی روزهای هفته از این بنا دیدن کنید. مستر بلیط پیشنهاد می کند در صورت سفر به این ناحیه به دیدار این روستا و به خصوص این بنا بروید. زمانی که برای دیدار از این بنا احتیاج دارید در حدود یک ساعت می شود.
نوشته آرامگاه شیخ کله پریده اولین بار در مجله مِستر بلیط. پدیدار شد.