قلعه بهستان؛ معرفی+راه های دسترسی

ایران سرزمین هزار رنگ و فرهنگ است. به هر گوشه این سرزمین که سفر داشته باشید می توانید شگفتی های جدیدی را مشاهده کنید. ایران بخشی از مشرق زمین، گهواره تمدن و وارث یکی از غنی ترین فرهنگ های کهن است و هر ناحیه و منطقه‌ی آن تجلی گاه بخشی از این فرهنگ می باشد.

سرزمین کهنسال ایران، به لحاظ برخورداری از میراث فرهنگی غنی، جایگاه ممتازی میان کشورهای جهان دارد. به راستی ایرانیان بر دیرینگی تاریخ، تمدن سرزمینشان واقف هستند و در هر گوشه ای از این خاک زندگی می کنند با جلوه های زیبا طبیعی و میراث فرهنگی خود آشنا هستند. یکی از این مناطق که دارای فرهنگی غنی و کهن می باشد زنجان است. این استان با داشتن جاذبه های تاریخی که گاه قدمت آنها به اندازه خود این سرزمین است از پرطرفدارترین مراکز گردشگری در ایران به شمار می رود.

استان زنجان در شرق فلات ایران قرار داشته و قدمت آن به اواخر هزاره دوم قبل از میلاد بر می گردد. مرکز این استان کهنسال در قبل از اسلام زنگان یا زنگیان نام داشته که پس از استیلای اعراب بنا به ضرورت تلفظ معرب به «زنجان» تغییر یافته است.

این استان از قدیم به دلیل قرار گرفتن در جاده ابریشم و راه تجاری مسیر هند و چین به اروپای دارای اهمیت خاصی بوده است. در ادامه برای آشنائی بیشتر شما با این استان در مجله مستر بلیط به توضیحاتی جامع در مورد قلعه بهستان می پردازیم.

معرفی قلعه بهستان

معماری صخره ای یا دستکند بهستان یا مهستان در بخش مرکزی شهرستان ماهنشان از توابع استان زنجان واقع شده است. این اثر تاریخی در حاشیه جنوبی رودخانه قزل اوزن و در 11 کیلومتری شهر ماهنشان قرار دارد. رودخانه قزل اوزن یکی از طولانی ترین رودخانه های ایران است که از ارتفاعات چهل چشمه استان کردستان سرچشمه می گیرد و پس از پیوستن به شاهرود به دریای خزر می ریزد.

بیش از 5/0 درصد طول خط سیر این رودخانه، در خاک استان زنجان جریان دارد. همانند سایر مناطق، استقرارهای انسانی در این منطقه نیز از محوریت رودخانه قزل اوزن تبعیت نموده است. در حاشیه جنوبی رودخانه قزل اوزن دو صخره عظیم به صورت همسان و یک شکل در جهت شرقی غربی قرار گرفته که صخره غربی، معماری دستکند بهستان را در خود جای داده است. ارتفاع تقریبی این صخره از سطح زمین 105 متر است.

این اثر تاریخی، از شمال غرب، به محوطه روستای قدیم بهستان و از سمت شمال، شمال شرق و شرق به رودخانه قزل اوزن منتهی می شود. اثر صخره ای بهستان که به قلعه نیز شهرت دارد از سه بخش دالانها، اتاقها و راه پله ها تشکیل شده و یکی از دستکندهای کم نظیر ایران است.

موقعیت جغرافیایی و پیشینه تاریخی ماه نشان

شهرستان ماهنشان، از شهرستان های غربی استان زنجان است که از سمت شمال و شرق به شهرستان زنجان، از شمال غربی به استان آذربایجان شرقی، از غرب به شهرستان تکاب-استان آذربایجان غربی، از جنوب غربی به شهرستان ایجرود و از جنوب به شهرستان بیجار- استان کردستان محدود می شود.

شهرستان ماهنشان از جاذبه های تاریخی و طبیعی فراوانی چون دریاچه طبیعی، رودخانه‌های متعدد دایمی و فصلی، کوه‌های سربه فلک کشیده، چشمه‌ها، باغها و کشتزارهای زیبا و دیدنی برخوردار است. منطقه ماهنشان به عنوان یک منطقه کوهستانی در طول تاریخ، همواره مورد هجوم بیگانگان و به خصوص ایلات و قبایل مختلف بوده است، به همین منظور ساکنین و گروههای انسانی جهت دفاع و محافظت از خود اقدام به ایجاد ساخت و سازهای مستحکم و دفاعی نمودند.

امروزه آن چه از این آثار برجای مانده است، به نام قلعه یا دژ معروف گشته اند. به جرأت می توان گفت قلاع تاریخی برجای مانده در منطقه ماهنشان در میان دیگر آثار تاریخی و جاذبه های گردشگری این شهرستان، از برجسته ترین آثار تاریخی منطقه محسوب می شوند. برای سفر به این شهر فقط کافی است بلیط اتوبوس ماهنشان را از طریق مستر بلیط تهیه نمائید و سفری خاطره انگیز را تجربه کنید.

تاریخچه قلعه بهستان

قلعه بهستان یا «تخت دیو» ساختاری از دوره ساسانیان است (226-651 م) که در دوره اسلامی نیز مورد استفاده قرار می گرفت. دلیل نام گذاری این قلعه به تخت دیو ساختار عجیب و شگفت انگیز آن می باشد و این اعتقاد را به وجود آورده بود که این بنا را انسان نمی تواند ساخته باشد و باید کار موجوداتی خارق العاده بوده باشد.

برخی قدمت این دژ را به زمان ماد نسبت می دهند. بر اساس تحقیقات باستان شناسی صورت گرفته در این قلعه تا کنون پیشینه آن تا زمان هخامنشیان اثبات شده است و مشخص است که پس از اسلام و تا قرن پنجم نیز مورد استفاده قرار می گرفت. قسمتهای بالای قلعه دارای اهداف دفاعی بوده و از قسمت های پایین برای ذخیره غذا برای ساکنان آن استفاده شده است.

معماری قلعه بهستان

سازندگان این قلعه، اتاق های آن را در دل کوه حک کرده اند. کوهی که قلعه بهستان را در خود جای داده از سنگ مرمر، کلوخ، ماسه سنگ، خشت، آهک و سیلیکون است. شکل گیری زمین شناسی آن به بیست میلیون سال پیش به دوره میوسن و پلیوسن بر می گردد. این قلعه از سه بخش تشکیل شده است: اتاق ها، راهروها و راه پله ها.

اتاق ها: این سازه دارای دو نوع اتاق کوچک و بزرگ می باشد. اندازه های اتاق ها چه کوچک و چه بزرگ دارای ابعاد یکسانی نیستند. اندازه برخی از اتاق های کوچک 2×2×2 و برخی دیگر با طول و عرض 2 متر دارای ارتفاع 2.40 می باشند. اتاق های بزرگ آن نیز به صورت مربعی 5×5 می باشند که برخی دارای ارتفاع 6.20 و ارتفاع برخی دیگر 6.70 با سقفی مسطح می باشند.

بعضی از این اتاق ها دارای سقفی تیزه دار جناقی (چفدهای تیزه‌دار که از برهم آمدن تقاطع وار دو بیضی ایستاده (سهمی) یا خوابیده (بیضوی) به دست می‌آید) در دو سمت ورودی گودی های مثلی شکل کنده شده که کاربرد آنها قرار دادن پیه سوز برای ایجاد روشنائی بوده است. تعداد این قسمت ها بر اساس اندازه اتاق متغیر می بود.

یک اتاق کوچک در پائین ترین قسمت شمال شرقی این قلعه می توان دید که دیوارهای آن گچ اندود شده است، طبق این مشاهدات می توان حدس زد این قسمت برای سکونت آماده شده بود.

راهرو ها: وسیله ارتباطی بین اتاق ها بوده اند و سهولت دسترسی به مکان های عمومی بوده است. عرض یکی از راهرو ها به سه متر نیز می رسد.

راه پله ها: راه پله در ضلع غربی و شرقی قلعه که از جبهه جنوبی سازه سرچشمه گرفته است، به دلیل آسیب زیاد به سطوح پایین تر که ناشی از گذر زمان است، دیگر نمی تواند مورد استفاده قرار گیرد. راه پله در ضلع شمال غربی قلعه، یکی از بهترین قسمتهای حفظ شده این سازه به اتاقی ختم می شود که دارای تزئینات اسلامی معمولی برای محراب ها (طاقچه نماز) است که در مساجد دیده می شود. راه پله ها در ضلع غربی به صورت زیگزاگی ساخته شده اند که از پائین ترین قسمت شمالی آن شروع می شدند.

سطح فوقانی قلعه دارای استخر سنگی است که با ملات ساروج (مخلوط آهک و خاک رس) ساخته شده است. کشف سفالینه های بدون لعاب ساده و منقوش مزین به نقوش هندسی و قطعات سفالینه های نقش كنده زیر لعاب با رنگ سبز و كرم نشان از استفاده این بنا در دوران پس از اسلام دارد. قلعه بهستان به عنوان میراث ملی به ثبت رسیده است.

راه های دسترسی به قلعه بهستان

همانطور که قبلا اشاره شد این قلعه در نزدیکی منطقه ماهنشان قرار دارد. که برای رسیدن به آن بهتر است از خودرو شخصی و یا تاکسی استفاده کرد.

برای خرید بلیط هواپیما می توانید از مستر بلیط کمک بگیرید و در کم ترین زمان رزرو خود را انجام دهید. اگر برای اولین بار است که می خواهید از مستر بلیط هتل تهیه کنید، رزرو هتل زنجان شامل تخفیف می شود، کافی است تا به صفحه هتل مراجعه کرده و از کد استفاده کنید.

بازدید از قلعه بهستان

برای بازدید از این مکان در هر ساعتی که تمایل داشته باشید می توانید مراجعه کنید. ولی برای بازدید از بالاترین قسمت این قلعه نیاز به داشتن امکانات کوهنوردی پیشرفته می باشد و به راحتی نمی توان به آن قسمت رسید.

آدرس: ایران، استان زنجان، شهرستان ماهنشان، روستان بهستان

نوشته قلعه بهستان؛ معرفی+راه های دسترسی اولین بار در مجله مِستر بلیط. پدیدار شد.