قلعه رودخان یکی از دژهای بسیار قدیمی با کاربری نظامی در شهرستان فومن، استان گیلان واقع شده است. قلعه ای که اطراف آن را جنگل های فومن فرا گرفته و با وجود ظاهری سرد و مستحکم، نمای بیرونی آن سرشار از زیبایی و جذابیت است.
این قلعه در طول تاریخ پستی بلندهای زیادی را تجربه کرده است و امروزه به عنوان یکی از مناطق گردشگری مورد استقبال جمع کثیری از بازدیدگنندگان قرار می گیرد. استان سرسبز و خوش آب و هوای گیلان به دلیل وجود جاذبه های طبیعی، مذهبی، تاریخی و تفریحی همیشه یکی از مقاصد گردشگری ما ایرانیان بوده است.
حال اینکه در شهرستان فومن مناطق بکر و جاذبه های توریستی فراوانی وجود دارد که موجب کشش مسافران به این شهر می شود و قلعه رودخان یکی از آنها بشمار می رود. بهتر است بدانید که این دژ باستانی در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی این شهرستان، حوالی دهکده رودخان و بر بلندای منطقه جنگلی حیدرآلات قرار دارد.
برای به دست آوردن اطلاعات لازم درباره این قلعه که اکنون تنها یک جاذبه توریستی بوده و دیگر کاربری گذشته را ندارد، با مجله مستر بلیط همراه باشید.
تاریخچه قلعه رودخان
اطلاعات دقیقی از پیشینه ساخت قلعه رودخان در دسترس نیست. عده ای بر این باورند که این دژ در عصر ساسانیان، همزمان با هجوم اعراب به ایران ساخته شده است.
جالب اینکه تا سال 1209 شمسی، این قلعه ناشناخته بود تا اینکه یک محقق ایران شناس، اهل لهستان به اسم آلكساندر بوریکو خوچكو، در نوشته های خود از آن نام برد. وی دژ را چنین توصیف می کند: «این قلعه بر ارتفاعات یک کوه و در جوار رودخانه ای به همین عنوان ساخته اند و در دو طرف آن، دو برج مقاوم جهت دفاع وجود دارد».
کتیبه ای در سردر آن دیده می شود که مزین به تاریخ تجدید بنا است. این کتیبه تاریخ ۹۱۸ تا ۹۲۱ هجری قمری را نشان می دهد و در آن اشاره شده که قلعه برای اولین بار برای سلطان حسام الدين امير دباج بن امير علاءالدين اسحق مرمت شده است.
این فرد که در تاریخ از او به اسم مظفرالسلطان نیز یاد می شود، فرمانروایی بیه پس را برعهده داشت و نخستین فردی بود که در منطقه از دستورات صفویان سر باز زد و این قلعه را برای مبارزات خود مورد بهسازی قرار داد. او در این مسیر موفق نشد و پس از فرار به دربند، بازداشت و نهایتا به جرم خیانت اعدام شد.
کتیبه این بنا که تنها سند تاریخی دژ است، در حال حاضر در موزهٔ گنجینهٔ رشت برای عموم به نمایش گذاشته می شود. در واقع این بازسازی در عصر سلجوقیان صورت گرفته است، زمانی که از دژ نام برده برای مقر مبارزات اسماعیلیان الموت استفاده می شد.
تا زمان زندیه این دژ مقر حکومتی برخی از فرمانروایان گیلان و رشت بشمار می رفت و هدایت خان که والی فومن بود در سال 1175هنگام شورش بر ضد کریم خان، قلعه رودخان را یکبار دیگر مورد بازسازی قرار داد.
از آنجا که این قلعه از اهمیت استراتژیکی، باستانی و نظامی برخوردار است در تاریخ ۳۰ مرداد ۱۳۵۴ شمسی با شماره ۳/۱۵۴۹ در لیست آثار تاریخی و ملی ایران به ثبت رسید.
دلیل نام گذاری دژ به قلعه رودخان
گیلکی زبانان منطقه فومن، قلعه رودخان را «قله روخان» و تالشی ها آن را «قله روخون» صدا می کنند ولی عبارت «قلعه رودخان» برگرفته از نام گیلکی آن است. دلیل چنین نام گذاری وجود یک رودخانه با عنوان «رخون» در حوالی دژ مورد نظر است.
پیشینیان آن را با عناون قلعه رودگان یا روگان نیز شناسند به معنی دژی که در جوار رود قرار دارد. این قلعه اسامی دیگری نیز دارد و در هر برهه از تاریخ آن را با اسمی شناخته اند از جمله: قلعهٔ هزار پله، حسامی، سکسار، سگسار و سگسال.
برای رزرو هتل در فومن می توانید به صورت آنلاین اقدام کنید و تجربه ای خوشایند کسب کنید.
نقشه و معرفی بخش های مختلف
دژ مستحکم و تاریخی رودخان به طور کلی متراژی 2.6 هکتاری دارد و برای دیدن آن باید با ارتفاعات دهکده ای با همین نام در فومن بروید. در اینجا 65 برج و بارو دیده می شود و طول دیوارها تا 1500 متر نیز می رسد. ارتفاع دژ از سطح دریا چیزی بین ۶۶۵ تا ۷۱۵ متر و در نزدیکی آن رودخانه ای به همین عنوان در جریان است.
برای ساخت این بنای مقاوم از آجر و سنگ استفاده کرده اند. دژ مورد نظر دارای دو قسمت «ارگ» و «قورخانه» بوده که بخش ارگ آن که در ضلع غربی در دو طبقه احداث شده است و به عبارتی شاه نشین قلعه بشمار می رود.
قراول خانه ها نیز در ضلع شرقی در دو طبقه برای انجام کارهای نظامی و اسکان سربازان ساخته شده اند. در قراول خانه ها نورگیرهایی وجود دارد که از طریق آنها می توان به اطراف دژ دید داشت. به دلیل اینکه این بنا بر فراز یک قله قرار دارد از سه قسمت شرقی، میانی و غربی برخوردار است.
قسمت غربی که در بخش شیب دار قله ساخته شد دربر دارنده: دروازه ورودی، چشمه، حوض، آب انبار، سردخانه، حمام، آبریزگاه شاه نشین و چندین بخش برای اقامت است.
قسمت شرقی که بر بلندای یک تپه 670 متری جای گرفته است، به وسیله یک دروازه از بخش های دیگر منفک شده و در بر دارنده: دروازه ورودی، آبریزگاه، زندان، حمام، دَر اضطراری، دو برج و چندین بخش برای اقامت است. این قسمت کاربری نظامی دارد. پایین ترین قسمت دژ به بخش میانی اختصاص دارد که شامل دروازه اصلی برج است.
در سمت شمالی این بنا، ورودی قلعه را می بینید که با دو برج بزرگ احاطه شده است و همان سنگ نبشته ای که در بالا به آن اشاره کردیم و اکنون در موزه رشت از آن محافظت می شود، قبلا در قسمت فوقانی این ورودی قرار داشت.
در اطراف قلعه چهل برج دیده بانی وجود دارد که قسمت انتهایی آنها توپر و بخش فوقانی آن توخالی است و چندین اتاق هشت ضلعی دارند که سقف آنها را با طاق های گنبدی ساخته اند. به دیوار برج ها که بنگرید خواهید دید که درآنها روزنه های شیب داری تعبیه شده است که از آنها برای فرو ریختن مواد مذاب و تیر بر سر دشمنان استفاده می شد.
در مورد استقامت قلعه رودخان باید بگوییم که هرگز هیچ دشمنی به آن نفوذ نکرده است و موفق نشده اند که آن را تسخیر کنند. این قلعه در همسایگی شهر ماکلوان، ماسوله و شفت قرار دارد و اهالی این مناطق می توانند با طی کمترین مسیر خود را آن برسانند و از زیبایی های این دژ عظیم لذت ببرند.
برای تهیه بلیط وسایل نقلیه، می توانید به صورت آنلاین از طریق سایت مستر بلیط اقدام نمایید. یکی از ویژه ترین قسمت های قلعه همان شاه نشین آن است که از دو بخش پایینی و بالایی تشکیل شده است و از تراس آن به خوبی می توان به اطراف بنا تسلط داشت.
در حیاط بخش شاه نشین، چشمه ای قرار دارد که منبع آب دژ در گذشته بود اما بعد از وقوع زلزله سال 69 گیلان، برای مدت ها خشک شد تا اینکه سرانجام به کمک سازمان میراث فرهنگی دوبار جان تازه ای گرفت.
یک ساختمان دو طبقه که از نظر ظاهری بسیار جذاب است در منتهی الیه شمال شرقی دژ دیده می شود و در سمت جنوبی آن یک کوه با یک غار وجود دارد که بر اساس شنیده ها از آنجا در زمان جنگ برای علامت فرستادن به قلعه استفاده می کردند.
بازار قلعه رود خان
یکی از قسمت های جذاب و دوست داشتنی نزدیک به دژ رودخان که در همان ابتدای مسیر می توانید آن را ببینید، بازار قلعه رودخان است که شباهت زیادی به خانه های کره ای و چینی دارد.
در این بازار که با عنوان اسکمو فروش ها نیز شناخته می شود، انواع خوراکی ها و غذاهای خوشمزه به فروش می رسد. در اینجا لباس محلی اجاره داده می شود و شما این فرصت را دارید که با پوشیدن این جامه های زیبا و سنتی عکسی از سفر خود به یادگار داشته باشید.
پله های قلعه رودخان
در مطالب بالا اشاره کردیم که این دژ از پله های زیادی برخوردار است. به دنبال جستجوهای باستان شناسی، 935 پله در امتداد دیوارها و برج ها از دل خاک سر در آورده اند و همین موضوع باعث شد به آن لقب قلعه هزار پله داده شود.
از آنجا که طی کردن چنین مسیری برای رسیدن به قلعه سخت و دشوار بود، 1600 پله جدید برای دژ احداث شد که تا حدی کار را برای گردشگران آسان کرده است.
اقامت در قلعه رود خان
اگر دوست دارید شب را در حوالی قلعه بمانید، می توانید از سوئیت هایی که در پایین سازه اجاره داده می شوند، استفاده کنید یا حتی این اجازه را دارید که چادر برپا نمایید و از مسافرت خود نهایت لذت را ببرید.
در صورتی که به این دو روش عمل نکردید، در حوالی شهر فومن هتل ها، مسافرخانه ها، ویلا و اقامتگاه های بوم گردی متعددی به اجاره داده می شود که می توانید به دلخواه یکی را برگزینید.
شرایط بازدید قلعه رودخان
چنانچه سفر به قلعه رودخان را در لیست برنامه ها دارید، بهتر است خود را برای یک سفر هیجان انگیز آماده کنید. این مکان از پله های بسیار زیادی برخوردار است، در نتیجه کفش مناسب با خود همراه ببرید که در زمان رسیدن به قلعه اذیت نشوید، زیرا مسیری طولانی در پیش رو دارید.
سعی نمایید سبک راهی دژ شوید، تنها آنچه که ضروریست با خود حمل کنید مثل بطری آب، دوربین عکاسی، به همراه بردن کارت اعتباری و مقداری وجه نقد به اندازه پرداخت ورودی و یک چوب دستی که راه رفتن روی پله ها را راحت تر کند.
از آنجا که قلعه دارای پله های زیادی است، مسیر برای کودکان، افراد سالخورده، اشخاصی که آمادگی بدنی کافی ندارند یا افرادی که از مشکلات تنفسی رنج می برند بسیار خسته کننده است. پیشنهاد می کنیم که برای خود مقداری خوراکی سبک نیز به همراه داشته باشید.
برای بازدید از این بنای زیبا در نیمه اول سال باید ساعت های ۸ صبح تا ۱۸ عصر و در نیمه دوم سال از ۸ صبح تا ۱۶ عصر اقدام کنید. فراموش نکنید که برای ورود به بنا ملزم به پرداخت ورودی هستید.
آدرس و نحوه دسترسی با وسایل مختلف
جهت رفتن به قلعه رودخان از طرف فومن راه دو روستای ملسکام و سیدآباد را باید در پیش بگیرید و پس از 21 کیلومتر با مدت زمان تقریبی ۳۵ دقیقه به پارکینگ خواهید رسید. از این پس باید پله نوردی کنید تا به خود قلعه برسید.
فاصله رشت، ماسال و ماسوله تا این بنا هر کدام از مسیرهای خودشان یک ساعت و ۱۵ دقیقه است؛ اما در صورتی که از پایتخت راهی این قلعه شدید، سفری پنج ساعت و نیم در انتظار شماست.
با وسایل نقلیه متفاوت می توانید خود را به این سازه عظیم برسانید، در صورتی که با خودرو شخصی سفر می کنید، می توانید ماشین خود را در پارکینگ پایین قلعه پارک نمایید و با خیال آسوده با بازدید بنا بپردازید. برای داشتن مسافرتی ایمن و کم هزینه بلیط اتوبوس را از وب سایت های معتبر خریداری کنید.
آدرس: استان گیلان، ۲۰ کیلومتری جنوب غربی فومن، بالای روستای رودخان.
نوشته قلعه رودخان کجاست؟ معرفی + راه‌های دسترسی اولین بار در مجله مِستر بلیط. پدیدار شد.